İşletim Sistemi Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?

İnternetin yaygınlaşması ve gelişmesi ile hemen hemen her evde bilgisayarlar geniş bir yer kaplar. Bilgisayar, günlük işlerden ziyade profesyonel iş hayatında da hayati öneme sahip olan ekipmanlardan biridir. Bu cihazların ana bileşenlerinden biri de sahip olduğu işletim sistemidir. Peki, bilgisayar işletim sistemi nedir? İşletim sistemine ilişkin detayları yazının devamında bulabilirsiniz.

İşletim Sistemi Ne İşe Yarar?

İşletim sistemi, tüm bilgisayar sistemlerinin hem birbirleriyle hem de kullanıcıyla etkileşime girdiği özel bir program kümesidir. Bilgisayarın tüm bileşenlerini koordine eden, tutarlı, verimli şekilde çalışmasını sağlayan yazılım sistemi olarak tanımlanabilir. İşletim sistemleri; kaynakların yönetilmesini sağlayarak cihazların performansını artırır. Bu sistemler yalnızca dizüstü bilgisayarlarda değil; akıllı telefonlar, tabletler, akıllı saatler, akıllı TV'lerde de çalışacak şekilde tasarlanır. İşletim sisteminin görevleri nelerdir sorusuna şu şekilde yanıt verilebilir:

• Sürücüleri kullanarak fare, klavye, Wi-Fi bağlantısı gibi tüm bilgisayar ekipmanlarının sorunsuz kullanılmasına yardımcı olur.
• Donanım sürücülerini kullanarak uygulamalar ile donanım arasındaki etkileşimi sağlar.
• Bilgisayar kullanırken arka planda çalışması gereken hizmet ve uygulamalar için önemli kaynakları bir arada bulundurur.

İşletim Sistemi Çeşitleri

İşletim sistemi çeşitleri Windows ile UNIX olarak iki gruba ayrılır. Bunun yanı sıra metin, grafik, ücretli, ücretsiz, 32 ya da 64 bit, mobil ya da masaüstü, açık ve kapalı kaynak gibi çeşitler de mevcuttur. Günümüzde en popüler işletim sistemleri Windows, Linux, MAC OS, IOS, Anroid’tir. IOS ile Android işletim sistemlerini günümüz teknolojisine sahip akıllı telefonlarda da görebilirsiniz. İşletim sistemi çeşitleri ve özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Windows İşletim Sistemi

Bilgisayar kullanıcılarının %90'ı Windows işletim sistemi ile çalışma sağlar. Windows’un en güncel versiyonu ise Windows 11 sürüm 23H2’dir. İşletim sistemindeki değişiklikler, güncel sürümler ile kullanıcıya ulaşır. Microsoft Corporation tarafından MS-DOS ismi ile piyasaya sürülen işletim sistemi, sonraki zamanlarda Windows adını alır. Kolayca öğrenilebilen bir işletim sistemi olan Windows, dünya genelinde en çok kullanılan işletim sistemleri arasındadır. Birçok Windows işletim sistemi çeşidi vardır. Bunlar; Windows 1.0, Windows 2.0, Windows 3.0, Windows 95, Windows 98, Windows ME, Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8, Windows 8.1, Windows 10 ve Windows 11 şeklinde sıralanabilir.

MAC OS İşletim Sistemi

MAC OS, Apple'ın ürünlerine özel olarak geliştirerek desteklediği işletim sistemidir. Bu sistemi, ilgi çekici arayüzü ile ünlü olduğu için pek çok kullanıcının başlıca tercihleri arasında yer alır.  MAC OS işletim sistemi ile çalışan aygıtlarda retina ekran bulunur. Böylece kullanıcıya, yüksek kalitede çözünürlük sunar.

Linux İşletim Sistemi

Linux; aynı çekirdek üzerinde çalışan, bütün yapıda olan bir sistemdir. 1991 yılında Linus Torvalds tarafından UNIX ailesinin üyesi olarak geliştirilmiştir. Linux; aynı zamanda kullanıcıların değişiklik yapmasına olanak tanıyan, ücretsiz, açık kaynak kodlu işletim sistemidir.

Ubuntu İşletim Sistemi

Ubuntu nedir diye merak edenler için hızlı ve kullanışlı bir arayüz sunan Linux tabanlı işletim sistemi yanıtı verilebilir. Modern işletim sistemlerinde ve eski bilgisayarlarda rahatlıkla kullanılabilir. Bu sistem, bilgisayarda herhangi bir işlem yaparken kesinti olduğu takdirde mevcut verileri kaybetme olasılığını sıfıra indirerek yüksek kaliteli yedekleme araçları sunar.

Android İşletim Sistemi

Androidi işletim sistemi, Google şirketi tarafından geliştirilmiştir. Cep telefonları, televizyonlar, tabletlerde kullanılan işletim sistemidir. Linux tabanlı olup açık kaynak koda sahiptir. Android işletim sisteminin kodlarının bir kısmı kapalıdır.

IOS İşletim Sistemi

Apple firmasının iPhone, iPad, iPod Touch gibi ürünleri için yazdığı özel işletim sistemidir. Kapalı kaynak kodlu olan bu sistem, sadece Apple’ın kendi ürünlerinde yer verilen Linux tabanlı bir teknolojidir.

İşletim Sistemi Nasıl Çalışır?

İşletim sistemleri, çalışma prensiplerine değişiklik gösterebilir. Bilgisayarın çalıştırılması ile birlikte işletim sistemi bellek adresine yüklenir. Böylece bilgisayar hafızasında çalışmaya başlar. Ekran açıldıktan sonra uygulamalar ve donanımlar kullanıma hazır hâle gelir. Sistem gereksinimleri ise arka planda siz görmeden çalışmaya devam eder. İşletim sistemi türleri kendi içinde ikiye ayrılır. Bunlar şu şekilde açıklanabilir:

Kapalı Kaynak Kodlu İşletim Sistemleri

Kapalı kaynak kodu, kullanıcının değişiklik yapmasına izin vermez. Microsoft Windows, Mac OS X, Chrome OS işletim sistemleri kapalı kaynak kodu ile faaliyet gösteren sistemler arasında yer alır.

Açık Kaynak Kodlu İşletim Sistemleri

Herhangi bir kullanıcının programın kaynak kodunu görüntüleyebilmesi, inceleyebilmesi, değiştirebilmesi, böylece programı sonlandırabilmesi açısından tasarlanmış sistemler açık kaynak kodludur. Google Chrome, Mozilla Firefox, Ubuntu, Centos, FreeDos32, GNU/Hurd, Haiku, NetBSD, ReactOS, Pardus, Linux gibi işletim sistemleri açık kaynak koduna sahip yazılımlardır.

Pardus İşletim Sistemi

Pardus, Türkiye’de Tübitak tarafından geliştirilmiş işletim sistemidir. Yerli işletim sistemi olan Pardus, 2005 yılında yayınlanmış Linux tabanlı açık kaynak kodlu bir sistem olarak karşınıza çıkar.

FreeDos İşletim Sistemi

FreeDos %100 açık kaynaklı, ücretsiz işletim sistemidir. Dos tabanlı olan bu sistem eski yazılımları ve gömülü sistemleri çalıştırmaya yardımcı olur. FreeDos sayesinde çok eski cihazlarda bile Arachne web tarayıcısı ile internete bağlanmak mümkündür. Bilgisayar alırken çoğu ürünlerde freedos işletim sistemine sahip olanları duymuş olabilirsiniz. Günümüz teknolojisinde ihtiyaçlarınızı freedos ile karşılayamayabilirsiniz. Freedos’a sahip cihazları alırken sonrasında Linux, Windows gibi sistemleri kurabilirsiniz.

Atom Bilişim sayesinde bilgisayarınıza ilişkin eksikliklere uygun çözümleri kolayca bulabilirsiniz. Cihazınızda kullandığınız işletim sistemi ve diğer detaylar için Atom Bilişim’i ziyaret edebilirsiniz.